"Tinagas" nopo nga payat dot tulun Dusun Sabah. Gisom baeno, aso poh najangan ku 'kajian' tulun suai menerita sionggoh nontodon tulun Tinagas. Om aso negi 'kajian' dot boros om koubasanan tungkusTinagas. Waro negi 'kajian' dot pelajar UMS digulu nga au minangan "popopublisho" tu minangan dou dot 'kerja kursus'.
Kogumuan Dusun Tinagas nga paengiyon silod watas Ranau om Kota Marudu (intangai ilot peta). Silod nopo'd Ranau nga mantad ad Kg Kaingaran, Magkapoh, Tanid, Malinsau, Nasakot, Mokodou, Kopuwakan, Tumbalang, Lobou, Kieyep, Nouwanon, Kantas, Tibabar, Timbua, Tinutuan, Pirancangan om sampai ad Kakadayan Ranau. Tinagas watas Ranau nopo nga kogumuan paengiyon silod piras bawang Ulu Sugut. Hilod nopo Kota Marudu nga kogumuan Dusun Tinagas paengiyon silod Kg Parong, Popok, Mangkupa, Sumbilingon, Timbang Bau, Talas, Sunsui, Pelipikan, Natu, Marak-Parak, Tagibang om negi silod Kakadayan Kota Marudu. Waro negi paengiyon silod watas , Beluran, Kudat, Pitas, Kota Belud, Inanam, Kota Kinabalu om sid suwai-suwai watas.
Paengkuro nopo nga ogumu tulun koboros, nontodon nopo Tulun Tinagas nga mantad watas Ranau om tuminongkop sitid pomogunan tokou.